Áp suất riêng phần oxy (PaO2) là phân áp oxy hòa tan trong máu động mạch. Chỉ số này phản ánh nồng độ oxy có thể trao đổi từ phổi vào máu và thường thay đổi khi bị bệnh nặng.
Bài viết này giải thích mục đích và nguy cơ của xét nghiệm PaO2. Nó mô tả những gì sẽ xảy ra trước, trong và sau khi kiểm tra, xét nghiệm cũng như cách diễn giải kết quả.
Mục đích
Xét nghiệm PaO2 có thể để đánh giá ảnh hưởng của các bệnh hô hấp đối với việc cung cấp oxy, đặc biệt là trong bệnh viện hoặc trong một đợt suy hô hấp nghiêm trọng. Kết quả sẽ xác định xem có cần điều trị cấp cứu như thở oxy hoặc hỗ trợ thở bằng máy thở hay không. Giá trị PaO2 - cùng với các xét nghiệm khác - cũng có thể chẩn đoán một số bệnh như:
- Chấn thương ngực hoặc phổi
- Các bệnh phổi mãn tính như hen, xơ phổi hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD)
- Suy tim sung huyết
- Nhồi máu cơ tim
- Mất ý thức
- Khó thở đột ngột
Trong một số trường hợp như khi bắt đầu điều trị bằng oxy hoặc thông khí hỗ trợ, xét nghiệm PaO2 lặp lại để đánh giá tình trạng hô hấp đang cải thiện hay xấu đi và liệu có nên điều chỉnh phương pháp điều trị hay không.
Xét nghiệm PaO2 cũng giúp chẩn đoán nhồi máu cơ tim. Nguồn ảnh: dailyexpress
Nguy cơ và chống chỉ định
Có rất ít nguy cơ liên quan đến xét nghiệm PaO2. Vì xét nghiệm sử dụng máu động mạch thay vì máu tĩnh mạch, nên có nguy cơ chảy máu hoặc bầm tím cao hơn.
Nếu bạn đang dùng thuốc chống đông hoặc bị rối loạn đông máu, bác sĩ có thể theo dõi chảy máu từ vị trí lấy máu trong thời gian dài hơn.
Trước xét nghiệm
Xét nghiệm PaO2 như một phần của đánh giá chẩn đoán bệnh nhân ngoại trú. Tuy nhiên nó cũng có thể được thực hiện cấp cứu trong trường hợp cấp cứu về hô hấp.
Thông thường, xét nghiệm được thực hiện trong thời gian nằm viện để theo dõi điều trị hoặc sự tiến triển của bệnh.
Thời gian
Việc lấy máu xét nghiệm mất khoảng 5 phút, nhưng sẽ mất khoảng 1 giờ nếu xét nghiệm được thực hiện ở cơ sở ngoại trú. Điều này sẽ giúp bạn có thời gian đăng ký, chờ đến lượt và đảm bảo rằng vị trí đâm kim không chảy máu.
Vị trí
Xét nghiệm PaO2 được thực hiện tại phòng khám hoặc phòng xét nghiệm trong bệnh viện.
Mặc gì?
Hãy mặc thật thoải mái. Thông thường điều dưỡng sẽ lấy máu động mạch (chạy dọc theo phía ngoài cổ tay). Vì vậy, bạn nên mặc áo sơ mi ngắn tay hoặc áo sơ mi có tay dễ kéo lên.
Ăn uống
Bạn có thể ăn và uống bất cứ thứ gì trước khi làm xét nghiệm này vì chế độ ăn uống không ảnh hưởng đến kết quả.
Chi phí và bảo hiểm y tế
Xác nhận với bác sĩ hoặc công ty bảo hiểm sức khỏe của bạn về việc liệu chương trình bảo hiểm có hỗ trợ chi trả chi phí xét nghiệm hay không?
Trong quá trình xét nghiệm
Cho dù bạn làm xét nghiệm PaO2 trong bệnh viện hay ngoại trú, quy trình đều như nhau: sẽ được thực hiện bởi điều dưỡng hoặc kỹ thuật viên chuyên ngành.
Trước khi lấy máu
Đầu tiên, bạn sẽ được kiểm tra vị trí động mạch. Mặc dù máu thường được lấy từ động mạch hướng tâm ở cổ tay nhưng không phải lúc nào lấy được ở vị trí đó. Nếu mạch yếu do bệnh nặng hoặc mất máu,điều dưỡng có thể lấy máu động mạch đùi.
Quá trình lấy máu
Kiểm tra động mạch trước khi lấy máu. Nguồn ảnh: andyheeps.wordpressĐiều dưỡng sẽ sát khuẩn xung quanh vị trí chọc kim thường bằng miếng gạc tẩm cồn. Sau đó điều dưỡng sẽ dùng 1 cây kim nhỏ, được gắn vào một ống đâm vào động mạch ở cổ tay. Bạn có thể cảm thấy hơi nhói ở cổ tay (cảm giác sẽ khó chịu hơn khi lấy máu tĩnh mạch). Tuy nhiên, hầu hết mọi người đều cho có thể chịu đựng được.
Thông thường, máu bơm nhanh qua các động mạch. Đây là lý do tại sao lượng máu cần thiết cho xét nghiệm có thể được thu thập nhanh chóng. Sau khi máu xong, điều dưỡng rút nhanh kim ra và ấn chặt 1 miếng bông gạc lên vị trí đâm kim.
Sau khi lấy máu
Sau khi lấy máu xong, điều dưỡng sẽ băng vị trí chọc kim cho bạn. Cổ tay của bạn có thể hơi đau trong vài ngày sau khi lấy máu.
Sau khi lấy máu điều dưỡng sẽ đặt 1 miếng bông lên vị trí lấy máu. Nguồn ảnh: medistudents.Nhiều người có thể sớm trở lại các hoạt động bình thường sau khi làm xét nghiệm PaO2. Tuy nhiên, tốt nhất bạn nên tránh nâng vật nặng bằng tay lấy máu vài ngày sau khi làm thủ thuật. Hãy hỏi bác sĩ để chắc chắn.
Các yếu tố nguy cơ
Nếu cảm thấy đau, bạn hãy đặt một túi đá lên cổ tay. Hãy hỏi bác sĩ xem bạn có thể sử dụng thuốc giảm đau không. Hãy cẩn thận với các loại thuốc cũng có tác dụng chống đông máu (như aspirin hoặc ibuprofen). Chúng có thể làm nặng thêm tình trạng chảy máu.
Khi nào nên gọi cho bác sĩ?
Hãy gọi cho bác sĩ nếu bạn gặp bất kỳ trường hợp nào sau đây:
- Tê, ngứa hoặc giảm cảm giác ở bàn tay hoặc ngón tay lấy máu
- Da tay nhợt hoặc xanh
- Chảy máu dai dẳng
- Đau cổ tay, bàn tay hoặc cánh tay nghiêm trọng
- Sưng ngón tay, bàn tay hoặc cánh tay
- Yếu ngón tay, bàn tay hoặc cánh tay
Kết quả
Mỗi lần hít thở sẽ cung cấp không khí đến các phế nang trong phổi. Ở đó, O2 và CO2 được trao đổi giữa phổi và máu. Do phân áp oxy trong phế nang cao hơn trong các mao mạch nên O2 từ không khí sẽ đi vào máu.
Bình thường PaO2 nằm trong khoảng 75 - 100 mmHg. Nếu PaO2 dưới mức bình thường chứng tỏ cơ thể đang bị bệnh. Các bệnh về phổi và các vấn đề về hô hấp có thể làm giảm PaO2. Hãy nói chuyện với bác sĩ để được giải thích kết quả.
Các yếu tố ảnh hưởng đến PaO2
Một số yếu tố có thể làm giảm PaO2 như:
Ở vùng núi làm giảm PaO2 sinh lí. Nguồn ảnh: theplaidzebra.
- Áp suất riêng phần của oxy trong không khí hít vào: Ở độ cao lớn hơn (chẳng hạn như ở các vùng núi), sự giảm áp suất khí quyển làm giảm lượng oxy sẵn có và giảm áp suất oxy trong phổi.
- Các bệnh lí thần kinh - cơ như hội chứng Guillain-Barre hoặc bệnh xơ cứng teo cơ một bên (ALS)
- Tổn thương phổi do chấn thương hoặc ung thư
- Giảm nồng độ hemoglobin trong máu: Bị thiếu máu thiếu sắt có nghĩa là các tế bào hồng cầu không có khả năng vận chuyển các phân tử oxy một cách hiệu quả
- Béo phì
Tất cả những yếu tố này làm giảm áp suất oxy trong phổi, thể hiện qua phân áp oxy trong động mạch được đo bằng PaO2.
Theo dõi
Bạn có thể cần lặp lại xét nghiệm PaO2 nếu các triệu chứng không cải thiện. Bạn cũng có thể cần kiểm tra theo dõi khi thay đổi nguồn cung cấp oxy hoặc hỗ trợ thông khí.
Thông thường, khi giảm dần việc hỗ trợ thông khí cho bệnh nhân, xét nghiệm PaO2 sẽ xác nhận rằng nồng độ oxy vẫn ở mức tối ưu, ngay cả khi ít hỗ trợ hơn.
Tóm tắt
Xét nghiệm PaO2 đánh giá các bệnh về đường hô hấp và ảnh hưởng đến phổi. Kết quả thường được sử dụng để xác định xem bệnh nhân có cần điều trị cấp cứu như thở ôxy hoặc hỗ trợ thở máy hay không. Xét nghiệm cũng đánh giá chức năng phổi và thận cũng như các quá trình trao đổi chất ở phổi và thận. Nếu bệnh nhân đang sử dụng liệu pháp oxy, xét nghiệm PaO2 có thể cho biết bệnh nhân có đáp ứng với liệu pháp đó không. Giống như xét nghiệm khác, xét nghiệm PaO2 sẽ kết thúc nhanh chóng.
