Trong hầu hết các trường hợp, tic và máy giật là vô hại và tạm thời. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, chúng có thể do rối loạn tic. Rối loạn tic thường có thể được kiểm soát bằng cách điều trị và thay đổi lối sống.
Tic và tật máy giật là gì?
Nhiều người sử dụng các thuật ngữ tic và tật máy giật thay thế cho nhau, nhưng có sự khác biệt giữa hai hình thức chuyển động này.
Tic. Có 2 loại tic - tic vận động và tic âm thanh. Những chuyển động nhanh (tic vận động) hoặc âm thanh thốt ra (tic giọng nói) xảy ra đột ngột bên cạnh những hành vi bình thường khác. Tic thường lặp đi lặp lại, với nhiều lần xuất hiện liên tiếp của cùng một hành động. Ví dụ, một người nào đó bị tic có thể nháy mắt nhiều lần hoặc ngoáy mũi liên tục.
Tic vận động có thể được phân loại là đơn giản hoặc phức tạp. Các tic vận động đơn giản có thể bao gồm các chuyển động như chớp mắt, ngoáy mũi, giật đầu hoặc nhún vai. Các tic vận động phức tạp bao gồm một loạt các chuyển động được thực hiện theo cùng một thứ tự. Ví dụ, một người có thể đưa tay ra và chạm vào vật gì đó liên tục hoặc đá bằng chân này rồi đến chân kia.
Tic thường được phân loại là chuyển động không tình nguyện. Mọi người có thể ức chế các chuyển động tic một thời gian nhất định. Tuy nhiên, sự ức chế này sẽ dẫn đến sự khó chịu tăng lên cho đến khi được thuyên giảm bằng cách thực hiện tic.
Mặc dù mọi người ở mọi lứa tuổi đều có thể gặp tic, nhưng chúng phổ biến nhất ở trẻ em. Các chuyên gia nói rằng khoảng 20% trẻ em bị tic. Và tic có nhiều khả năng ảnh hưởng đến các bé trai hơn các bé gái.
Không ai biết chính xác nguyên nhân gây ra tic. Căng thẳng và thiếu ngủ dường như đóng một vai trò trong cả sự xuất hiện và mức độ nghiêm trọng của chứng rối loạn vận động này.
Các bác sĩ từng tin rằng một số loại thuốc, bao gồm một số loại được sử dụng để điều trị chứng tăng động giảm chú ý, gây ra cảm giác nhạy cảm ở trẻ dễ mắc phải chúng. Tuy nhiên, các nghiên cứu mới hơn cho thấy điều này không đúng.
Máy giật. Không giống như tic, phần lớn những lần máy giật (giật cơ) là những lần xuất hiện riêng lẻ, không phải hành động lặp đi lặp lại. Chúng hoàn toàn không tự nguyện và không thể kiểm soát hoặc đàn áp.
Một loại máy giật là chứng giật ở mi mắt. Chứng giật ở mi mắt là khi cơ của một hoặc cả hai mí mắt co giật không kiểm soát được. Điều này thường xảy ra lặp đi lặp lại trong một khoảng thời gian duy trì. Trong một số trường hợp cực kỳ hiếm gặp, chứng giật mắt cũng có thể liên quan đến lông mày, miệng và cổ.
(Nguồn ảnh kingedwardvii.co.uk)Chứng giật ở mi mắt có thể có biểu hiện giống như hiện tượng nhấp nháy mắt nhưng nó lại khác vì không thể kiểm soát được. Nó cũng xảy ra thường xuyên nhất ở người lớn. Bác sĩ có thể xác định xem bạn hoặc con bạn có đang bị tic hay giật mi mắt không dựa trên các triệu chứng.
Các chuyên gia tin rằng tình trạng giật mi mắt do hoạt động sai lệch của một số tế bào ở một vùng não. Tình trạng co giật mí mắt có thể trầm trọng hơn khi bị khô mắt. Chúng cũng có thể trở nên tồi tệ hơn do căng thẳng, thiếu ngủ, caffeine và điều kiện ánh sáng không tốt.
Rối loạn tic thường gặp
Đa số các trường hợp tic không nghiêm trọng. Vì vậy chúng ảnh hưởng rất ít đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, cảm giác rung giật có thể xảy ra thường xuyên, đủ để gây khó chịu và phiền toái. Khi chúng xảy ra, chúng có thể ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực trong cuộc sống, bao gồm cả việc học, công việc và đời sống xã hội.
Các bác sĩ sử dụng bốn đặc điểm để xác định và chẩn đoán rối loạn tic:
- Độ tuổi mà tic bắt đầu
- Thời gian của tic
- Mức độ nghiêm trọng của tic
- Tic là vận động hay âm thanh hay cả hai
Rối loạn tic thoáng qua. Rối loạn này thường xuất hiện nhất ở thanh thiếu niên. Nó ảnh hưởng đến 20% trẻ em trong độ tuổi đi học. Rối loạn tic thoáng qua được đặc trưng bởi sự hiện diện của một hoặc nhiều tic trong ít nhất một tháng nhưng dưới một năm. Phần lớn tic được thấy trong chứng rối loạn này là tic vận động, mặc dù cũng có thể có tic âm thanh.
Nhiều trẻ em mắc chứng rối loạn này trải qua nhiều đợt tic nhất thời, có thể khác nhau về cách chúng biểu hiện theo thời gian.
Rối loạn tic vận động hoặc thanh âm mạn tính. Trong khi chứng tic thoáng qua biến mất trong vòng một năm, chứng ti mạn tính có thể kéo dài một năm hoặc hơn. Rối loạn tic mạn tính được đặc trưng bởi sự hiện diện của một hoặc nhiều tic kéo dài. Chúng có thể là vận động hoặc âm thanh, nhưng không phải cả hai. Để chẩn đoán rối loạn tic mạn tính, các triệu chứng phải bắt đầu trước 18 tuổi.
Chứng tic mạn tính gặp với tỉ lệ dưới 5/100 trẻ em.
Hội chứng Tourette. Trong một số trường hợp, chứng tic mạn tính có thể được chẩn đoán nhầm với hội chứng Tourette. Hội chứng này là rối loạn tic nghiêm trọng nhất. Nó được đặc trưng bởi sự hiện diện của cả tic vận động và cảm giác âm thanh.
Vì nhiều người mắc chứng rối loạn này chưa được chẩn đoán, nên không biết chính xác có bao nhiêu người mắc hội chứng Tourette. Các chuyên gia ước tính rằng 138.000 trẻ em ở Mỹ mắc chứng này. Các triệu chứng thường bắt đầu khi trẻ từ 5 đến 18 tuổi.
Mức độ nghiêm trọng của hội chứng Tourette thường thay đổi theo thời gian. Có thể có những giai đoạn tần suất tic giảm sau đó là hoạt động tic tăng cao. May mắn thay, nhiều người mắc hội chứng Tourette nhận thấy rằng tình trạng của họ được cải thiện khi họ già đi.
Rối loạn tic được điều trị như thế nào?
Việc điều trị rối loạn tic phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng này. Trong nhiều trường hợp, tic không cần điều trị và sẽ tự khỏi.
Trong các trường hợp khác, bác sĩ có thể chỉ định liệu pháp hành vi, thuốc hoặc kết hợp cả hai. Liệu pháp hành vi giúp người bệnh học cách quản lý các triệu chứng tic và giảm tần suất tic. Thuốc thường được sử dụng để giảm tần suất tic và nâng cao chất lượng cuộc sống hàng ngày. Điều này thường không dẫn đến việc thuyên giảm hoàn toàn các triệu chứng tic.
Xem thêm:
- Hiểu biết cơ bản về rối loạn tic
- Hội chứng Tourette là gì? Nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị
